Generic placeholder image

Halet Çambel kimdir?

Halet Çambel, Berlin Büyükelçisi İbrahim Hakkı Paşa’nın kızı Remziye Hanım ve Berlin askeri ataşesi Cemil Bey’in kızı olarak 1916 yılında Berlin’de dünyaya geldi. Birinci Dünya Savaşı’nın ardından bir süre İsviçre ve Avusturya’da yaşadıktan sonra 1924 yılında Çambel ailesi Türkiye’ye döndü. İstanbul Arnavutköy Amerikan Kız Koleji’nden 1935 yılında mezun olan Halet Çambel, aynı yıl Fransa Hükümeti’nden aldığı bursla Paris Sorbonne Üniversitesi’nde arkeoloji eğitimine başladı. Üniversite’de arkeoloji eğitiminin yanı sıra eskrim ve binicilik ile uğraşan Çambel, 1936 yılında Atatürk’ün isteği üzerine Suat Fetgeri Aşeni ile eskrim dalında Berlin Olimpiyatları’na katıldı ve Aşeni ile olimpiyatlara katılan ilk Türk kadın sporcu oldu. 1938 yılında aynı üniversitede doktora çalışmalarına başlayan Çambel, 1939 yılında Yazılıkaya-Midas şehrindeki kazılara katıldı. İkinci Dünya Savaşı nedeniyle Fransa’ya dönemeyen Çambel, 1944 yılında İstanbul Üniversitesi’nden doktora derecesini aldı. Anadolu’da yapılan pek çok arkeolojik çalışma ve araştırmada yer alan Çambel, 1947 yılından itibaren Karatepe-Aslantaş kazılarına katıldı. Kazı çalışmalarının tamamlanmasının ardından Çambel ortaya çıkan eserlerin korunması, restorasyonu ve sergilenmesi için büyük bir mücadele verdi ve Türkiye’nin ilk açık hava müzesi olan Karatepe-Aslantaş Milli Parkı’nın kurulmasını sağladı. 1960 yılında İstanbul Üniversitesi’nde Prehistorya Anabilim Dalı’nı kurdu ve kürsü başkanı oldu. Askeri darbenin ardından bir süre Almanya’da ders veren Çambel, 1963 yılında tekrar Prehistorya Kürsüsü Başkanlığı’nı üstlendi ve emekli olduğu 1984 yılına kadar bu görevi sürdürdü. Pek çok ödülün yanı sıra Boğaziçi Üniversitesi Fahri Doktora Unvanı (2005) sahibi olan Halet Çambel, 12 Ocak 2014 tarihinde İstanbul’da hayata gözlerini yumdu.

Nail Çakırhan kimdir?

Nail Çakırhan 1910 yılında Ula’da doğdu. Konya Lisesi’nde yatılı olarak okuyan Çakırhan, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın öğrencisi oldu. Lise yıllarında şiir yazmaya başladı ve Konya’da Kervan dergisini çıkarmaya başladı. Liseden sonra İstanbul Tıp Fakültesi’nde başladığı yüksek öğrenimini yarıda bırakıp Hukuk Fakültesi’ne yazıldı. Hukuk eğitimini de yarıda bırakıp Edebiyat Fakültesi’ne devam etti. Bu yıllarda Nazım Hikmet’in önerisi ile Resimli Ay dergisinde çalışmaya başladı. Aynı zamanda Cumhuriyet gazetesinde düzeltmenlik yaptı ve şiir yazmaya devam etti. 1930 yılında Nazım Hikmet ile birlikte 1+1=Bir adlı ortak şiir kitabını çıkardı. Çakırhan 1932-1933 yılları arasında cezaevinde kaldıktan sonra 1934 yılında Sovyetler Birliği’ne gitti. 1937 yılında yaklaşmakta olan dünya savaşı tehlikesinden ötürü Sovyetler Birliği yönetiminin öğrencilerin ülkelerine dönmesi talimatı üzerine Türkiye’ye geri döndü. 1938 yılında Tan gazetesinde çalışmaya başladı. Aynı yıl arkeolog Halet Çambel ile tanıştı ve çift evlendiler. 1946 yılında Sabiha Sertel ve Zekeriya Sertel tarafından çıkarılan Görüşler dergisinin sekreterliğini yaptı. Çakırhan’ın, mimarlık deneyimi, Halet Çambel’in Profesör Bossert ile birlikte kazılarını yürütmekte olduğu Karatepe kazıları günlerine rastlar. Çakırhan, Karatepe çıplak beton açık hava müzesini, kazı evini ve diğer binaları inşa etti. 1963’te Ankara’da, tasarımı ve projesi Turgut Cansever’e ait Türk Tarih Kurumu binasının inşaatını gerçekleştirdi. Ayrıca Alman Lisesi’nin yapımını üstlendi. Halet Çambel’in kazı çalışmalarına katıldığı Ergani’de bir kazı evi yaptı. Beton yerine ahşap evler inşa ederek çevre dostu mimariye öncülük etmesi kendisine 1983’te dünyanın en saygın mimarlık ödüllerinden Ağa Han Mimarlık Ödülü’nü kazandırdı. Çakırhan, 11 Ekim 2008’de Muğla’da hayata gözlerini yumdu.

Merkezde neler var?

Merkez, Boğaziçi Üniversitesi’nin Kalkınma Bakanlığı desteğiyle devam etmekte olan “Tarih ve Kültürel Miras" araştırma projeleri kapsamında restore edilecek olan ve Arnavutköy’de bulunan tarihi “Kırmızı Yalı”da yer alacaktır. Prof. Dr. Halet Çambel ve eşi Nail Çakırhan’ın yarım asırdan fazla yaşadığı “Kırmızı Yalı” 20. yüzyılda oluşmaya başlayan batılı mimari özellikler karşısında Geç Osmanlı yerleşim düzeni, mimari kültürü ve peyzaj/bahçe organizasyonunu yansıtması itibariyle eşsiz bir örnek oluşturmaktadır. Merkez bünyesindeki arşivde yaklaşık 150.000 belge, 40.000 fotoğraf, 10.000 resmi yazışma, 20.000 sayfa mektup, 8.000 kitap, 3.000 dergi ve 3.000 ayrı basım eserden oluşuyor. Arşivde Halet Çambel ve Nail Çakırhan’ın kişisel belgeleri ile arkeolojik kazı arşivleri, mimarlık çalışmaları, Karatepe kazılarından kalan malzemeler, planlar, çizimler, fotoğraflar ve Halet Hanım’ın ablası Leyla Hanım’ın kütüphanesi bulunuyor. Bu belgelerin yanı sıra, 1900’lerin başında Osmanlı hükûmetlerinde, Maarif, Dahiliye, Hariciye vekaletlerinde bulunmuş ve Nafia nazırlığı yapmış, Roma ve Berlin büyükelçiliklerinde görev yapmış Halet Çambel’in dedesi İbrahim Hakkı Paşa ile 1928’den 1950’ye milletvekilliği yapmış ve Türk Tarih Kurumu’nun kurucu üyelerinden Yusuf Akçura’nın ölümünden sonra bu kurumun başkanlığını üstlenmiş babası Hasan Cemil Çambel ile ilgili belgeler de bulunuyor. Arşivdeki belgeler Türkçe, Osmanlı, İngilizce, Fransızca, İtalyanca, Rusça ve Bulgarca dillerindedir.